Ο ρόλος των βοηθημάτων στη θεραπευτική παρέμβαση

Ο ρόλος των βοηθημάτων στη θεραπευτική παρέμβαση και στην αύξηση της δραστηριότητας των παιδιών με εγκεφαλική παράλυση.

©2009 Σταματιάδης Πέτρος, Φυσικοθεραπευτής Msc, NDT

Εικ. 1 Ο εκπαιδευτής βάδισης δίνει τη δυνατότητα της βάδισης με περιορισμένη φόρτιση των κάτω άκρων, η οποία σύμφωνα με έρευνες βελτιώνει τις διάφορες παραμέτρους της βάδισης σε παιδιά με εγκεφαλική παράλυση.

Εικ. 2 Ο εκπαιδευτής βάδισης βοηθά στη βάδιση και στην αύξηση της δραστηριότητας όχι μόνο κατά τη διάρκεια της φυσικοθεραπείας αλλά και σε όλη τη διάρκεια της ημέρας.

Εικ. 3 Η ποδηλασία βοηθά στην αύξηση της μυϊκής δύναμης, της αντοχής, και της ενεργοποίησης των μυών με παρόμοιο τρόπο όπως και στη βάδιση, χωρίς να αυξάνει τη σπαστικότητα. Ταυτόχρονα προσφέρει τη χαρά της κοινωνικής συμμετοχής και της ψυχαγωγίας.

Εικ. 4 Τα ειδικά προσαρμοσμένα ποδήλατα όπως τα ποδήλατα της Rifton παρέχουν επαρκή στήριξη ακόμα και σε άτομα που δεν έχουν καλό κινητικό έλεγχο και ισορροπία.

Η φυσική δραστηριότητα είναι απαραίτητη για τη διατήρηση και προαγωγή της υγείας¹ ενώ συμβάλλει στην ανάπτυξη των κινητικών και των κοινωνικών δεξιοτήτων² καθώς και στην αύξηση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης τόσο σε υγιή παιδιά και εφήβους όσο και σε άτομα με εγκεφαλική παράλυση ή νοητική υστέρηση.^3-5 H αύξηση της φυσικής δραστηριότητας στα άτομα με κινητική αναπηρία έχει μεγάλη σημασία για τη συνολική θεραπευτική παρέμβαση και ίσως αποτελεί ένα από τα κλειδιά για τη λειτουργική αποκατάσταση.⁶ Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας μπορεί και θα πρέπει να λαμβάνει χώρα όχι μόνο κατά τη διάρκεια της θεραπείας αλλά και στο πλαίσιο που κινείται και ζει καθημερινά το άτομο όπου  και όποτε αυτό είναι δυνατό. Η χρήση βοηθημάτων  παίζει σημαντικότατο ρόλο στην προοπτική της αύξησης της κινητικής δραστηριότητας και της συμμετοχής αφού βοηθά το χρήστη να βαδίζει και να ασκείται με αποτελεσματικότερο τρόπο καθώς και να αναπτύσσει μία λιγότερο παθητική στάση συμμετέχοντας σε καταστάσεις καθημερινής ζωής.

 Από μελέτες που έγιναν φάνηκε ότι η βάδιση έστω και με μερική  φόρτιση σε διάδρομο βάδισης έχει θετικά αποτελέσματα στη λειτουργική ικανότητα των παιδιών με εγκεφαλική παράλυση βελτιώνοντας διάφορες παραμέτρους όπως το μήκος του διασκελισμού, τη διαφορά του διασκελισμού μεταξύ των δύο άκρων κλπ.^7-11 Η βάδιση με μερική φόρτιση σε άτομα που δεν μπορούν να περπατήσουν ανεξάρτητα, μπορεί να επιτευχθεί με ένα βοήθημα όπως ο εκπαιδευτής βάδισης της Rifton (Εικ. 1) δίνοντας έτσι το πλεονέκτημα της βάδισης, της κινητικής δραστηριότητας και της ανεξάρτητης μετακίνησης στο χώρο όπου ζει και κινείται καθημερινά το άτομο κι όχι μόνο στο κλινικό πλαίσιο κατά τη διάρκεια της φυσικοθεραπείας (Εικ. 2). Tα βοηθήματα βάδισης (εκπαιδευτής βάδισης, περπατούρα κλπ.) μπορούν να χρησιμοποιούνται ήδη από την ηλικία των 2 ετών σε παιδιά με ελαφρές ή μέτριες κινητικές διαταραχές προκειμένου να βελτιώσουν την κινητικότητά τους και την ικανότητα μετακίνησής τους εντός ή εκτός σπιτιού. Τα περισσότερο προσβεβλημένα παιδιά είναι δυνατό να καταφέρουν να μετακινούνται μέσα στο σπίτι με ένα βοήθημα βάδισης, ενώ παιδιά με ακόμα μεγαλύτερη προσβολή συνήθως μπορούν να επιτύχουν τη μετακίνησή τους χρησιμοποιώντας  ηλεκτροκινούμενο αμαξίδιο με τις απαραίτητες προσαρμογές.¹²

Σε άτομα με εγκεφαλική παράλυση, σύνδρομο Down ή άλλες αναπτυξιακές διαταραχές που οδηγούν σε περιορισμό της κινητικής δραστηριότητας, είναι απαραίτητη η συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης δια βίου. Για πολλά χρόνια οι ασκήσεις ενδυνάμωσης με αντίσταση αποφεύγονταν στα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση, επειδή υπήρχε η μη τεκμηριωμένη ερευνητικά εικασία ότι η ενδυνάμωση με ασκήσεις αντίστασης αυξάνει τη σπαστικότητα.⁶ Αντίθετα όμως  οι επιστημονικές αποδείξεις δεν υποστηρίζουν την άποψη αυτή αφού από τις μελέτες που έγιναν φάνηκε ότι οι ασκήσεις ενδυνάμωσης έχουν θετικά αποτελέσματα χωρίς να αυξάνουν τη σπαστικότητα ή να μειώνουν το εύρος κίνησης.^13-18  Για την αύξηση της μυϊκής δύναμης και της αντοχής μία  ευχάριστη μορφή άσκησης είναι η ποδηλασία αφού προσφέρει τη χαρά της μετακίνησης, της κοινωνικής συμμετοχής και της ψυχαγωγίας χωρίς το άτομο με να την αντιλαμβάνεται ως μία μορφή υποχρεωτικής άσκησης η οποία μάλιστα συνήθως σταματά πρόωρα (Εικ 3). Η ποδηλατική κίνηση ενεργοποιεί τους μύες με πρότυπο παρόμοιο με το πρότυπο της βάδισης, ενώ τα ειδικά προσαρμοσμένα ποδήλατα όπως τα ποδήλατα της Rifton παρέχουν επαρκή στήριξη ακόμα και σε άτομα που δεν έχουν καλό κινητικό έλεγχο και ισορροπία (Εικ. 4). Από τις μέχρι σήμερα μελέτες που έχουν γίνει  φάνηκε ότι η ποδηλασία είτε χρησιμοποιείται μόνη της είτε σε συνδυασμό με άλλες μορφές άσκησης, είναι ένας ασφαλής τρόπος άσκησης που βελτιώνει τη λειτουργική ικανότητα,^19,20 τη δύναμη και την αντοχή των ατόμων με κινητικά προβλήματα^21,22 ενώ νέες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες θα δώσουν σε λίγο καιρό τα αποτελέσματά τους.²³

 

ΑΝΑΦΟΡΕΣ
1 Haskell W. L., Lee I-M.,Pate R.R., Powel K. E., Blair S. N., Franklin B. A., Macera C. A., Heath G. W., Thompson P. D., Bauman A. (2007). Physical Activity and Public Health: Updated Recommendation for Adults from the American College of Sports Medicine and the American Heart Association. Med. Sci. Sports Exerc., 39(8), 1423-1434
2 Sleap M., Tolfrey K. (2001). Do 9- to 12- yr old children meet existing physical activity recommendations for health? Med Sci Sports Exerc, 33(4), 591-596
3 Ekeland E, Heian F, Hagen KB, Abbott J, Nordheim L.(2004).  Exercise to improve selfesteem in children and young people. Cochrane Database Syst Rev. 4, 1-50.
4 Darrah J, Wessel J, Nearingburg P, O'Connor M. (1999). Evaluation of a community fitness program for adolescents with cerebral palsy. Pediatric Physical Therapy 11, 18-23.
5 Dykens EM, Rosner BA, Butterbaugh G. (1998).  Exercise and sports in children and adolescents with developmental disabilities: positive physical and psychosocial effects. Child Adolesc Psychiatr Clin N Am. 7, 757-771.
6 Damiano L.D. (2006). Activity, Activity, Activity: Rethinking Our Physical Therapy Approach to Cerebral Palsy. Physical Therapy,  86 (11), 1534-1540
7 Cherng R.J., Liu C.F., Lau T.W, Hong R.B. (2007). Effect of treadmill training with body weight support on gait and gross motor function in children with spastic cerebral palsy. Am J Phys Med Rehabil, 86(7), 548-555.
8 Begnoche D.M., Pitetti K.H.(2007). Effects of traditional treatment and partial body weight treadmill training on the motor skills of children with spastic cerebral palsy. A pilot study. Pediatr Phys Ther, 19(1),11-19.
9 Dodd K.J., Foley S. (2007). Partial body-weight-supported treadmill training can improve walking in children with cerebral palsy: a clinical controlled trial. Dev Med Child Neurol, 49(2), 101-105.
10 McNevin NH, Coraci L, Schafer J. (2000). Gait in adolescent cerebral palsy: the effect of partial unweighting. Arch Phys Med Rehabil., 81, 525-528.
11 Schindl MR, Forstner C, Kern H, Hesse S. (2000).  Treadmill training with partial body weight support in nonambulatory patients with cerebral palsy. Arch Phys Med Rehabil, 81, 301-306.
12 Palisano R., Rosenbaum P., Walter S., Russell D., Wood E., Galuppi B. (1997). Development and reliability of a system to classify gross motor function in children with cerebral palsy. Developmental Medicine & Child Neurology, 39, 214-223
13 Dodd K.J., Taylor N.F., Damiano D.L.(2002). A systematic review of the effectiveness of strength-training programs for people with cerebral palsy. Arch Phys Med Rehabil, 83, 1157-1164.
14 Damiano D.L., Vaughan C.L., Abel M.F.(1995). Muscle response to heavy resistance exercise in children with spastic cerebral palsy. Dev Med Child Neurol, 37, 731-739
15 MacPhail H.E., Kramer J.F.(1995). Effect of isokinetic strength-training on functional ability and walking efficiency in adolescents with cerebral palsy. Dev Med Child Neurol, 37, 763-775.
16 Andersson C., Grooten W., Hellsten M, Kaping K., Mattsson E. (2003).  Adults with cerebral palsy: walking ability after progressive strength training. Dev Med Child Neurol.,45, 220-228.
17 Fowler E.G., Ho T.W., Nwigwe A.I., Dorey F.J. (2001) The effect of quadriceps femoris muscle strengthening exercises on spasticity in children with cerebral palsy. Phys Ther.,81, 1215-1223.
18 Dodd K.J., Taylor N.F., Graham H.K. (2003). A randomized clinical trial of strength training in young people with cerebral palsy. Dev Med Child Neurol, 652-657. doi: 10.1017/S0012162203001221
19 Williams H, Pountney T. (2007). Effects of a static bicycling programme on the functional ability of young people with cerebral palsy who are non-ambulant. Dev Med Child Neurol, 49(7), 522-527.
20 King E.M., Gooch J.L., Howell G.H., Peters M.L., Bloswick D.S., Brown D.R.(1993) Evaluation of the hip-extensor tricycle in improving gait in children with cerebral palsy. Dev Med Child Neurol, 35(12),1048-1054.
21 Durstine J.L., Painter P., Franklin B.A.,  Morgan D., Pitetti K.H., Roberts S.O. (2000). Physical activity for the chronically ill and disabled. Sports Med., 30, 207-219.
22 Berg K. (1970). Effect of physical training of school children with cerebral palsy. Acta Paediatr Scand Suppl, 204, 27-33
23 Fowler E., Knutson L., DeMuth S., Sugi M., Siebert K., Simms V., Azen S., Winstein C.(2007). Pediatric endurance and limb strengthening for children with cerebral palsy (PEDALS) - a randomized controlled trial protocol for a stationary cycling intervention. BMC Pediatrics, 7, 14

Ο Σταματιάδης Πέτρος είναι παιδιατρικός φυσικοθεραπευτής μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Νευροεξελικτικής Αγωγής NDT/BOBATΗ, κι έχει συμμετάσχει ως εισηγητής και συγγραφέας σε σεμινάρια επιμόρφωσης κι εξειδίκευσης εκπαιδευτικών σχετικά με παιδιά με κινητικές αναπηρίες για λογαριασμό του Καποδιστριακού και του Παντείου Πανεπιστημίου.